Thời gian gần đây rộ lên dịch vàng lá thối rễ, như ở Đạ Huoai có đến gần 50% diện tích sầu riêng của huyện bị bệnh. Khi cây có biểu hiện nghĩa là tình trạng đã nghiêm trọng và khi lá bị vàng hơn 60% trên cây thì việc điều trị và phục hồi sẽ khó khăn và rất tốn kém.
Nguyên nhân bệnh
Bệnh gây thối rễ cám, vỏ rễ tuột, rễ lớn thâm đen hoặc thối ngang cổ rễ tùy theo mức độ bệnh và loài nấm tấn công. Bệnh nhẹ thì làm cây vàng lá, sinh trưởng kém, giảm năng suất và chất lượng trái. Bệnh nặng làm thối cả bộ rễ, chết cả cây và lây lan các vườn khác. Đào phần rễ dọc theo tán lá bị vàng sẽ thấy bị mềm và thối, có màu nâu, tuột da vỏ rễ. Khi bị nấm tấn công mạnh làm rễ thối đen, mất khả năng trao đổi oxy, hấp thu nước và dinh dưỡng nên cây càng ngày còi cọc, lá vàng và rụng dần, dẫn đến chết cây. Dịch sẽ thường phát sinh vào đầu mùa mưa và bùng phát mạnh vào cuối mùa mưa - đầu mùa khô (tháng 10, 11) khi thời tiết nắng mưa ẩm ương.
Nguyên nhân gây ra bệnh trực tiếp: là do các loại nấm Phytopthora, Pythium, Fusarium gây ra, chúng thường cộng hưởng với nhau và gây hại cho bộ rễ cây...
Nguyên nhân gián tiếp: là do các tổn thương ở rễ (do tuyến trùng, do canh tác...); độ ẩm cao (vườn bị ngập nước, trồng cây quá sâu, đất thoát nước kém...); rễ cây trồng bị suy yếu; pH đất chua <5, đất dẽ chặt, ít vi sinh vật, hữu cơ, nhiều độc tố; chế độ canh tác không hợp lý, lạm dụng phân bón hóa học lâu ngày, bón dư nhiều đạm, không xử lý triệt để các nguồn bệnh.
Biểu hiện rõ rệt của cây Sầu riêng bị vàng lá, thối rễ nặng
Việc điều trị và phục hồi cho cây để mang lại hiệu quả tốt và lâu dài cần kết hợp giữa biện pháp canh tác, kết hợp giữa hóa học và sinh học một cách hợp lý.
Biện pháp xử lý
Khi cây có biểu hiện bệnh bà con cần chú ý những vấn đề sau:
1. Ngưng toàn bộ dinh dưỡng
Đặc biệt lưu ý là phân đạm. Bộ rễ đã tổn thương nên việc bón phân lúc này cây không thể hấp thụ được mà còn khiến bệnh bùng phát mạnh hơn.
2. Biện pháp canh tác
- Nhanh chóng thoát nước, đảm bảo vườn khô ráo, chặn đứng con đường lây lan của bào tử nấm.
- Cắt tỉa đối với các cây bị bệnh để giảm áp lực rễ, giúp cây nhanh phục hồi.
- Những cây bị thối cổ rễ thì tiến hành cạo sạch lớp bệnh, để khô ráo chuẩn bị bôi thuốc.
- Bón vôi bột ở các cây bị bệnh, lượng từ 2 - 3 kg/gốc giúp hỗ trợ diệt nấm, khuẩn.
3. Trị bệnh trước, kích rễ sau
- Bà con tiến hành xử lý tình trạng nấm bệnh cho cây trồng trước bằng các thuốc tưới rễ (tưới xung quanh tán cây) hoặc bôi trực tiếp lên vết bệnh (nên bôi loang ra khỏi vết cạo khoảng 3cm) chứa các thành phần như gốc đồng, Dimethomorph (Eddy), Fosetyl-aluminium (Aliette 800WG, Alpine 80WP, Aluminy 800WG...), Mancozeb, Metalaxyl (RidomilGold, Metalaxyl...) tưới 2 lần cách nhau 5 - 7 ngày. Nên tưới dặm cho các cây xung quanh để phòng bệnh.
- Sau 7 - 10 ngày, tình trạng bệnh đã đứng lại, bà con tiến hành bổ sung phân hữu cơ (7 - 10kg), humic Mỹ (1kg cho 400L tưới xung quanh tán) để nâng pH, kích rễ, cải tạo cấu trúc đất, tạo môi trường cho rễ cám và các VSV thuận lợi phát triển. Tưới từ 2 - 3 lần, cách nhau từ 7 - 10 ngày để cây nhanh phục hồi nhất.
- Ngưng dinh dưỡng hóa học từ 30 - 45 ngày, đợi đến khi hoàn toàn hồi phục mới sử dụng. Việc lạm dụng phân bón hóa học lúc này không làm cho cây khỏe mà còn khiến cho cây suy hơn vì bộ rễ chưa phục hồi và dễ gây cháy rễ.
4. Kết hợp giữa sinh học và hóa học:
Việc sử dụng hóa học liên tục sẽ làm mất cân bằng sinh học trong đất, đồng thời dễ gây nhờn thuốc, chính vì vậy sau khi trị bệnh cần tiến hành bổ sung thêm vi sinh vật có lợi, đối kháng với các tác nhân nấm bệnh, để ngăn ngừa sự tái phát của chúng.
- Sau đợt thuốc cuối từ 15 - 20 ngày, tiến hành bổ sung thêm Bio Sum (gồm 21 chủng vi sinh vật có lợi, đa chức năng) cùng humic Mỹ cho cây (1 chai 250ml + 1kg Humic Mỹ cho 400L nước).
- Nên bổ sung cho Bio Sum cho cây đều đặn 1 tháng/lần vào mùa mưa và 2 tháng/lần vào mùa khô. Kết hợp thêm các sản phẩm hữu cơ để tạo môi trường sống cho vi sinh vật.
Bio Sum - Giải pháp hữu cơ vi sinh cho cây trồng chứa 21 chủng vi sinh vật có lợi
Vi sinh vật trong Bio Sum ở trạng thái tiềm sinh, mật độ cao, khả năng nhân sinh khối nhanh và hoạt động mạnh khi ra môi trường tự nhiên, tiết ra các chất kháng sinh giúp chặn đứng các vi sinh vật gây hại. Đồng thời giúp phân giải tốt hơn các chất hữu cơ, dinh dưỡng khoáng để cây trồng có thể sử dụng ngay. Đồng thời các vi sinh vật trong Bio Sum tạo ra các hoocmon như IAA, GA3 giúp quá trình tái tạo rễ nhanh chóng, cây phục hồi tốt.
Các vi sinh vật này là những nhà máy công nghiệp tí hon, với các tính năng như: Cố định đạm, phân giải lân, giải phóng Kali hữu dụng trong đất cho cây sử dụng. Khi kết hợp với phân bón, chúng giúp cây phát triển nhanh hơn, lá xanh tốt hơn. Khả năng cạnh tranh mạnh tranh hết thức ăn và đánh bật các loại nấm xấu. Chúng tạo ra chất keo sinh học giúp bọc rễ khiến rễ giữ lại các chất dinh dưỡng, độ ẩm; biến đất sa mạc thành đất canh tác.
Việc xử lý nấm rễ cần kết hợp giữa sinh học và hóa học để có hiệu quả lâu dài, đặc biệt nên chú ý vào giai đoạn giao mùa. Bài viết trên đây là những chia sẻ của Nông Nghiệp Hoàng Phúc về giải pháp phòng trừ vàng lá thối rễ. Chúc bà con thành công trong mùa vụ năm nay!
